Cuộc khủng hoảng chính trị ở đầu thế kỉ XVI đã làm sụp đổ triều Lê Sơ. Nhà Mạc ra đời chưa được bao lâu thì xảy ra cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều và tiếp đó là chiến tranh Trịnh – Nguyễn. Hai chính quyền ở Đàng Ngoài và Đàng Trong được hình thành, tồn tại cho đến cuối thể kỉ XVIII.
A. Kiến thức trọng tâm
1. Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được thành lập
* Nguyên nhân làm nhà Lê sơ suy sụp:
- Các vua ăn chơi sa đọa.
- Quan lại, địa chủ chiếm đoạt ruộng đất.
- Nhân dân đấu tranh ở nhiều nơi
- Các thế lực phong kiến tranh chấp quyền hành.
* Sự thành lập nhà Mạc:
- Năm 1527, Mạc Đăng Dung ép vua Lê nhường ngôi, lập ra triều Mạc
* Các chính sách của nhà Mạc:
- Xây dựng chính quyền theo mô hình của nhà Lê.
- Tổ chức thi cử tuyển chọn quan lại
- Giải quyết vấn đề ruộng đất
- Xây dựng quân đội…
- Tuy nhiên, nhà Mạc không còn được nhân dân tin tưởng.
2. Đất nước bị chia cắt:
- Không chấp nhận nhà Mạc, Nguyễn Kim tập hợp lực lượng ở Thanh Hóa (Nam triều) chống lại nhà Mạc (Bắc triều).
- Đến năm 1592, Bắc triều bị lật đổ. Đất nước thống nhất.
* Chiến tranh Trịnh – Nguyễn:
- Năm 1545, Nguyễn Kim mất, con rễ là Trịnh Kiểm lên nắm quyền.
- Nguyễn Hoàng xin vào Thuận Hóa (Huế).
- Chiến tranh Trịnh – Nguyễn từ năm 1627 – 1672 bất phân thắng bại, nên lấy sông Gianh làm ranh giới: Đàng Ngoài (họ Trịnh) và Đàng Trong (họ Nguyễn)
3. Nhà nước phong kiến ở Đàng Ngoài
- Đọc thêm sgk
4. Chính quyền ở Đàng Trong
- Đọc thêm sgk
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI GIỮA BÀI HỌC
Câu 1: Nêu nguyên nhân của sự chia cắt đất nước?
Trả lời câu hỏi Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI – XVIII
Nguyên nhân của sự chia cắt đất nước là:
- Các vua ăn chơi sa đọa.
- Quan lại, địa chủ chiếm đoạt ruộng đất.
- Nhân dân đấu tranh ở nhiều nơi
- Sự tranh giành quyền lực giữa các thế lực phong kiến: Nam triều – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.
Câu 2: Nhận xét bộ máy nhà nước thời Lê – Trịnh?
Trả lời câu hỏi Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI – XVIII
Nhận xét về bộ máy nhà nước thời Lê – Trịnh:
- Như thời Lê – Trịnh những quyền lực tập trung vào tay chúa Trịnh, vua Lê chỉ là bù nhìn.
- Ở Trung ương hình thành hai bộ phận: triều đình và phủ chúa.
- Triều đình đứng đầu là vua Lê được tổ chức như cũ nhưng quyền hành bị thu hẹp. Phủ chúa gồm một số quan văn, quan võ cao cấp chuyên cùng chúa bàn bạc, quyết định các chủ trương, chính sách lớn của nhà nước và trực tiếp chỉ đạo việc thực hiện.
- Về sau, chúa Trịnh đặt thêm 6 phiên, chỉ đạo hoạt động của các bộ.
Câu 3: Em có nhận định gì về việc làm của chúa Nguyễn Phúc Khoát?
Trả lời câu hỏi Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI – XVIII
Năm 1744, sau một thời kì phát triển ổn định của xã hội Đàng Trong, chúa Nguyễn Phúc Khoát quyết định xưng vương, thành lập triều đình trung ương, đổi 3 ti thành 6 bộ và đặt thêm quan chức. Các dinh vẫn giữ như cũ.
=>Với những việc làm như vậy, ta thấy việc làm của chúa Nguyễn Phúc Khoát có công trong việc mở mang vùng đất Đàng Trong, mở rộng lãnh thổ quốc gia. Các chúa Nguyễn nối tiếp nhau xây dựng chính quyền riêng của mình. Việc chúa Nguyễn Phúc Khoát quyết định xưng vương, thành lập chính quyền riêng ở Đàng Trong tạo ra nguy cơ chia cắt đất nước lâu dài.
Câu 4: Điểm khác biệt của chính quyền Đàng Trong với nhà nước Lê – Trịnh ở Đàng Ngoài là gì?
Trả lời câu hỏi Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI – XVIII
Năm 1545, Nguyễn Kim mất, con rễ là Trịnh Kiểm lên nắm quyền. Nguyễn Hoàng xin vào Thuận Hóa (Huế). Chiến tranh Trịnh – Nguyễn từ năm 1627 – 1672 bất phân thắng bại, nên lấy sông Gianh làm ranh giới: Đàng Ngoài (họ Trịnh) và Đàng Trong (họ Nguyễn).
Hai bên đều xây dựng cho mình chính quyền riêng. Tuy nhiên, chính quyền Đàng Trong so với nhà nước Lê – Trịnh ở Đàng Ngoài vẫn chưa hoàn chỉnh, mới chỉ có chính quyền địa phương dưới sự cai quản của chúa Nguyễn, chưa có chính quyền trung ương.
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI CUỐI BÀI TẬP
Câu 1: Em hãy cho biết nguyên nhân sụp đổ của triều Lê sơ?
Trả lời câu hỏi
Năm 1744, sau một thời kì phát triển ổn định của xã hội Đàng Trong, chúa Nguyễn Phúc Khoát quyết định xưng vương, thành lập triều đình trung ương, đổi 3 ti thành 6 bộ và đặt thêm quan chức. Các dinh vẫn giữ như cũ.
=>Với những việc làm như vậy, ta thấy việc làm của chúa Nguyễn Phúc Khoát có công trong việc mở mang vùng đất Đàng Trong, mở rộng lãnh thổ quốc gia. Các chúa Nguyễn nối tiếp nhau xây dựng chính quyền riêng của mình. Việc chúa Nguyễn Phúc Khoát quyết định xưng vương, thành lập chính quyền riêng ở Đàng Trong tạo ra nguy cơ chia cắt đất nước lâu dài.
Câu 2: Hãy đánh giá vai trò của Vương triều Mạc?
Trả lời câu hỏi
Năm 1527, Mạc Đăng Dung ép vua Lê nhường ngôi, lập ra triều Mạc. Sau khi thành lập, nhà Mạc đã:
- Xây dựng chính quyền theo mô hình của nhà Lê.
- Tổ chức thi cử tuyển chọn quan lại
- Giải quyết vấn đề ruộng đất
- Xây dựng quân đội…
- Tuy nhiên, nhà Mạc đã không đủ vững mạnh để ổn định tình hình đất nước. Khi quân Minh tiến xuống nước ta, nhà Mạc đã lúng túng, dâng sổ sách cho quân Minh. Qua việc này, nhà Mạc đã mất đi sự tin tưởng của nhân dân.
=> Như vậy, tuy lúc đầu có góp phần ổn định tình hình đất nước, nhưng sau đó nhà Mạc cũng nhanh chóng lâm vào tình trạng suy thoái. Từ đây, cục diện chiến tranh, chia cắt đất nước diễn ra suốt mấy thế kỉ.
Câu 3: Nêu nguyên nhân của các cuộc chiến tranh phong kiến:Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn
Trả lời câu hỏi
Nguyên nhân của các cuộc chiến tranh phong kiến: Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn:
- Nguyên nhân sâu xa: do sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền
- Nguyên nhân trực tiếp:
- Chiến tranh Nam – Bắc triều : Không chấp nhận chính quyền của họ Mạc, một số quan lại cũ của nhà Lê, đứng đầu là Nguyễn Kim, đã họp quân, nêu danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc”, nổi dậy ở vùng Thanh Hoá. Một nhà nước mới được thành lập ở đây, sử cũ gọi là Nam triều để phân biệt với Bắc triều của nhà Mạc. Chiến tranh Nam – Bắc triều bùng nổ, kéo dài cho đến cuối thế kỉ XVI.
- Chiến tranh Trịnh Nguyễn: Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm được cử lên thay, nắm toàn bộ binh quyền. Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng xin được vào trấn thủ đất Thuận Hoá. Đất Thuận Hoá trở thành nơi dấy nghiệp của họ Nguyễn. Năm 1627, cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn bùng nổ, kéo dài đến cuối năm 1672
Câu 4: Vẽ sơ đồ về tổ chức chính quyền ở Đàng Ngoài, Đàng Trong và so sánh, nhận xét
Trả lời câu hỏi
Vẽ sơ đồ về tổ chức chính quyền ở Đàng Ngoài, Đàng Trong:
So sánh, nhận xét:
- Bộ máy chính quyền ở Đàng Ngoài do mô phỏng bộ máy chính quyền thời Lê sơ đã hoàn chỉnh ở thế kỉ XV nên việc tổ chức là chặt chẽ từ trung ương đến địa phương.
- Bộ máy chính quyền ở Đàng Trong lúc đầu chỉ là chính quyền ở địa phương, phải đến giữa thế kỉ XVII mới thành lập chính quyền ở trung ương, tuy nhiên bộ máy chính quyền còn chưa hoàn chỉnh.
- Tổ chức chính quyền ở Đàng Ngoài thời vua Lê, chúa Trịnh là một bộ máy đặc biệt chưa từng có trong lịch sử phong kiến: vừa có triều đình vừa có phủ chúa, vua Lê chỉ đứng đầu trên danh nghĩa chứ không có thực quyền mà trên thực tế quyền hành thuộc về phủ chúa.
Giới thiệu về Hội Gia sư Đà Nẵng – Trung tâm gia sư dạy kèm tại nhà
Chúng tôi tư vấn miễn phí phụ huynh tuyển gia sư dạy kèm tại nhà Đà Nẵng.
Chúng tôi luôn đặt chất lượng dạy và học lên hàng đầu, giới thiệu gia sư uy tín dạy các môn, các lớp từ cấp 1, 2, 3, luyện thi lớp 10, luyện thi đại học.
Phụ huynh đừng quá lo lắng địa chỉ Hội Gia sư Đà Nẵng xa nhà của quý phụ huynh. Trong danh sách sinh viên cộng tác làm gia sư dạy kèm tại nhà, chúng tôi luôn sẵn sàng hàng trăm gia sư với tiêu chí:
- Trong khu vực gần nhà phụ huynh để tiện gia sư di chuyển
- Phù hợp với yêu cầu của phụ huynh về giới tính, kỹ năng, kinh nghiệm, chuyên môn
- Gia sư vui vẻ, nhiệt tình thân thiện.
- Xác định dạy kèm tại nhà cho học sinh lâu dài theo thời gian yêu cầu của phụ huynh.
Hội Gia sư Đà Nẵng tự hào là Trung tâm gia sư dạy kèm tại nhà uy tín với phụ huynh và gia sư
Tư vấn miễn phí phụ huynh tuyển gia sư dạy kèm tại nhà, giới thiệu gia sư nhiệt tình, hiệu quả.
Điện thoại: 0934490995
Địa chỉ: 159 Yên Khê 2, Thanh Khê, Đà Nẵng, Việt Nam
Website: https://hoigiasudanang.com
Facebook: https://facebook.com/hoigiasudanang
Google Maps: https://g.page/HoiGiasuDaNang
Gia sư dạy kèm tại nhà ở Đà Nẵng
