Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2 Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Tác giả:

Chu Quang Tiềm (1897-1968) là nhà mĩ học và lý luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc. Trong bài viết này, ông bàn về sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách qua những luận điểm sâu sắc và giàu sức thuyết phục. Đây là kết quả của quá trình tích luỹ kinh nghiệm, là những lời bàn tâm huyết của người đi trước muốn truyền lại cho thế hệ sau.

2. Tác phẩm:

Nội dung: 

• Vai trò của việc đọc sách đối với nhận thức và cuộc sống của con người
• Những khó khăn cũng như những nguy hại, tiêu cực có thể gặp phải khi đọc sách trong thời điểm hiện nay.
• Cách lựa chọn sách phù hợp và những giải pháp để đọc sách hiệu quả.

Phương thức biểu đạt: Nghị luận

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Câu 1: trang 6 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Vấn đề nghị luận là gì? Dựa theo bố cục bài viết tóm tắt các luận điểm khi tác giả khi khai triển vấn đề?

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Bài viết Bàn về đọc sách nên ý nghĩa của việc đọc sách và phương pháp đọc sách. Vũ Quang Tiềm đễ triển khai vấn đề qua các luận điểm:

• Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách.
• Những khó khăn, các nguy hại dễ gặp của việc đọc sách trong tình hình hiện nay.
• Cách lựa chọn sách cần đọc và cách đọc như thế nào cho hiệu quả.

Nhận xét: Hệ thống luận điểm được Chu Quang Tiềm triển khai trong bài nghị luận rất rõ ràng, xác thực. Chính tư duy mạch lạc ngay từ việc xây dựng luận điểm là cơ sở để ông có thể thuyết phục người đọc, người nghe.

Câu 2: trang 3 sgk Ngữ Văn 9 tập 2

Qua lời bàn của Chu Quang Tiềm, em thấy sách có tầm quan trọng như thế nào, đọc sách có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Đọc sách có vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống con người đặc biệt là trong xã hội đang ngày một phát triển ngày. Sách chứa đựng những tri thức, hiểu biết về tự nhiên, xã hội mà ông cha ta đã tích lũy từ ngàn đời. Sách bao gồm tất cả các lĩnh vực của đời sống, vì vậy mà sách vở chính là những cuốn bách khoa toàn thư về thế giới, là một nguồn tài nguyên vô tận mà con người có thể thỏa sức tìm tòi, học hỏi, làm cơ sở cho mọi sáng tạo giúp chúng ta tích lũy nâng cao vốn hiểu biết học vấn. Với mỗi người, đọc sách là cách tốt nhất để tiếp thu kinh nghiệm xã hội, kinh nghiệm sống, là sự chuẩn bị để tiến hành cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, tích lũy tri thức, khám phá chinh phục thế giới. Chính vì lẽ ấy mà ngạn ngữ có câu “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người”.

Câu 3: trang 7 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Muốn tích lũy học vấn, đọc sách có hiệu quả thì trước hết phải biết lựa chọn sách để đọc. Theo Chu Quang Tiềm thì nên chọn sách theo các tiêu chí như thế nào?

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Muốn tích lũy học vấn, đọc sách có hiệu quả thì trước hết phải biết lựa chọn sách để đọc. Theo Chu Quang Tiềm thì nên chọn sách theo các tiêu chí như sau:

• Đọc sách không cốt lấy nhiều mà phải đọc cho tinh, tìm tòi cho kĩ. Bởi mục đích cuối cùng của việc đọc sách là những tri thức, tức chất lượng chứ không phải là số lượng nhiều nhưng đầu óc lại sáo rỗng.
• Ngoài sách chuyên phổ thông cần tham khảo sách chuyên môn để mở rộng tầm hiểu biết
• Trong khi đọc sách cần phải có sơ sở của những môn học khác, tức phải có sự liên hệ giữa những kiến thức mình đã biết và những kiến thức mình đang học hỏi.

Câu 4: trang 6 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Phân tích lời bàn của tác giả bài viết về phương pháp đọc sách. Tìm hiểu cách lập luận trình bày

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

 Theo tác giả, đọc sách có hiệu quả cần có những phương pháp đọc hợp lí, đúng đắn:

• Không nên đọc lướt mà phải đọc có hệ thống, vừa đọc vừa suy ngâm“ trầm ngâm tích lũy tưởng tượng”, thì những tri thức trong sách ta mới có thể thông hiểu. Đặc biệt là những cuốn sách có giá trị thì càng phải đào sâu suy nghĩ.
• Không nên đọc sách một cách tràn lan, đọc sách có hệ thống quyển nào cũng đọc, cần đọc có trọng tâm,và coi việc đọc sách là một quá trình rèn luyện, tích lũy lâu dài.

Tác giả đã sử dụng những lí lẽ, dẫn chứng vừa gần gũi, thân thuộc vừa đầy tính thuyết phục để đưa ra những lời khuyên sâu sắc cho người đọc sách. Cũng theo tác giả, đọc sách không phải chỉ đơn giản là đọc để lấy tri thức. Đọc sách còn là cách để rèn luyện tâm tính, học cách làm người.

Câu 5: trang 7 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Bài viết Bàn về việc đọc sách có sức thuyết phục cao. Theo em điều ấy được tạo nên từ những yếu tố nào?

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Bàn về đọc sách có sức thuyết phục cao. Sức thuyết phục ấy được tạo nên từ những yếu tố cơ bản sau: 

• Hệ thống luận điểm được triển khai rõ ràng một cách có lí lẽ và bằng những dẫn chứng sinh động, gần gũi, dễ hiểu. 
• Bố cục của bài viết rất chặt chẽ, được dẫn dắt một cách hợp lí, tự nhiên, gây được thiện cảm cho người đọc, người nghe.
• Đặc biệt, trong bài viết tác giả sử dụng rất nhiều hình ảnh ví von, những câu văn dài, giàu sức gợi, vừa tạo ra được cảm xúc cho bài nghị luận, vừa khiến bài nghị luận trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.

LUYỆN TẬP

Phát biểu điều mà em thấm thía nhất khi đọc bài Bàn về việc đọc sách

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm đã khẳng định tầm quan trọng của việc đọc sách đối với ciệc tích lũy và nâng cao học vấn của con người. Bài viết đã mang đến cho người đọc nhiều nhận thức đúng đắn nhưng đối với em, em thấm thía nhất, tâm đắc nhất ở bài viết là cách đọc sách  – điều mà rất nhiều người đọc sách hiện nay không nhận thức được. Sách ngày nay được xuất bản một cách tràn lan mà không có sự kiểm duyệt nên buộc lòng những người đọc sách cần phải tỉnh táo để nhậ ra những cuốn sách thực sự có giá trị. Chu Quang Tiềm cũng khẳng định, đọc sách thà đọc ít mà chắc, mà hiểu, mà nghiền ngẫm còn hơn đọc nhiều mà không thấm, mà rỗng. Trong quá trình đọc sách cũng cần phải kết hợp giữa việc đọc rộng với đọc sâu, giữa đọc sách thương thức với sách chuyên môn bởi đó là cách để ta có thể lĩnh hội tốt nhất những tri thức có trong sách. Điều quan trọng hơn cả, sách không chỉ mang đến cho ta tri thức mà còn là một cách giải trí, giúp đầu óc thanh thản, thoải mái, thư giẫn hơn. Có thể nói, nhờ Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm mà em nhận ra từ trước tới giờ mình chưa biết cách đọc sách đúng đắn. Em sẽ thay đổi để có cách đọc sách lành mạnh hơn.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Có ý kiến cho rằng học sinh ngày nay không thích đọc sách. Em có bình luận gì về ý kiến trên

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

Trong một năm qua, bạn đã đọc được bao nhiêu cuốn sách? Câu hỏi ấy tôi nghĩ rằng sẽ khiến nhiều người phải giật mình. Sách là người bạn, là người thầy, là những kinh nghiệm và tri thức quý báu được chắt lọc qua bao đời nay. Tuy nhiên, trong thời đại công nghệ thông số bùng nổ, máy tính và những chiếc điện thoại thông minh đang dần thay thế những cuốn sách trên tay mỗi người. Nhiều bạn học sinh không còn yêu thích và giữ thói quen đọc sách. Vậy hiện tượng đó có ý nghĩa như thế nào?

Sách là một hình thức ghi chép, lưu trữ những kiến thức của nhân loại, là tổng hợp những tinh hoa được chắt lọc qua ngàn đời. Từ thời nguyên thủy, khi chưa có những dụng cụ hiện đại như giấy và mực, cha ông ta đã sử dụng nhiều vật liệu như mai rùa, gỗ, tre… để cố gắng lưu giữ và truyền lại cho đời sau những điều mắt thấy tai nghe trong tự nhiên, những kinh nghiệm trong sản xuất hay những phong tục tâp quán văn hóa truyền thống.

Theo khảo sát của các tổ chức thế giới, tỉ lệ người đọc sách tại nước ta còn khá cao. Tuy nhiên, ở lứa tuổi học sinh, tỉ lệ này lại khá thấp. Đó cũng là thực trạng chung của các nước trên thế giới. Học sinh Việt Nam ngày nay không có hứng thú đọc sách. Ngoài những quyển sách bắt buộc phải đọc học sinh ít quan tâm đến sách khác. Học sinh thường hay đọc các loại truyện tranh có nội dung nhảm nhí, vô bổ mà ít tìm đến các loại sách khoa học. Những quyển sách văn học tuổi teen với nội dung dễ dãi thường được học sinh lựa chọn đọc. Còn sách lịch sử, sách địa lí, sách khoa học gần như không nằm trong danh mục lựa chọn.

Vậy tại sao những cuốn sách giá trị đó không còn thu hút được sự quan tâm và chú ý của các bạn học sinh?  Khoa học ngày càng phát triển, công nghệ thông tin bùng nổ trên toàn thế giới. Các trò chơi điện tử, phim ảnh giải trí, mạng xã hội ngày càng hấp dẫn và đa dạng, đã thu hút sự chú ý của các bạn học sinh. Những cuốn sách dần dần bị thay thế bởi những chiếc máy tính hay điện thoại thông minh. Không những vậy, chỉ cần một thiết bị có thể kết nối mạng, bạn có thể ngồi ở bất cứ đâu để truy cập các thông tin mình quan tâm mà không cần phải đến nhà sách. Việc tiếp cận và say mê nguồn thông tin này khiến học sinh suy đồi đạo đức, trở nên lười biếng trong học tập, mất dần các thói quen bổ ích, chẳng hạn như là việc đọc sách hằng ngày.

Mỗi cuốn sách như đại dương rộng lớn, kiến thức bạn biết chỉ như một giọt nước nhỏ. Như vậy, tình trạng học sinh ngày càng lười đọc sách đã gây ra hậu quả to lớn cho chính họ và toàn xã hội. Ít đọc sách nên nguồn tri thức và kinh nghiệm sống hạn chế, hiểu biết hạn hẹp, tình trạng diễn đạt kém và sai chính tả còn xuất hiện ở nhiều học sinh. Không đọc sách cũng dần làm cho tâm hồn mỗi chúng ta trở nên khô cằn, thiếu những cảm xúc, những rung động chân thành. Việc ít đọc sách, vùi đầu trong những trò chơi điện tử hay mạng xã hội khiến nhiều bạn học sinh trở nên vô cảm, học sinh không biết cảm thông, chia sẻ hay yêu thương; không biết tự kiềm chế bản thân làm nảy sinh ngày càng nhiều các vụ bạo lực xảy ra trong học đường. Như vậy, việc ít đọc sách ỏ các bạn học sinh đang ngày càng trở nên phổ biến và về lâu dài, sẽ gây hậu quả không tốt với toàn xã hội, cần phải có những biện pháp để khắc khục tinh trạng này.

 “Đọc sách hay cũng giống như trò chuyện với các bộ óc tuyệt vời nhất của những thế kỷ đã trôi qua”, câu nói ấy đã luôn nhắc nhở tôi về giá trị của những cuốn sách. Đối với mỗi bạn học sinh, chúng ta cần hình thành thói quen tốt cho chính bản thân mình. Hãy bỏ chiếc điện thoại xuống, mỗi ngày bạn hãy dành khoảng 30 phút cho một vài trang sách mà bạn yêu thích. Điều đó sẽ khiến tâm hồn bạn lắng lại. Hãy quý trọng, giữ gìn và nâng niu những cuốn sách như những người bạn tốt của ta. Cùng khuyến khích bạn bè, người thân cùng đọc sách. Tổ chức thảo luận, bàn luận về những quyển sách hay, ý nghĩa, có giá trị lớn lao. Vừa đọc sách cũng là vừa rèn luyện bản thân mình.

Đọc sách chính là một nét văn hóa đẹp của con người. Có đọc sách thì chúng ta mới có thể tìm hiểu, tích lũy được nhiều kiến thức của nhân loại. Đọc sách để có thể suy ngẫm cũng như chiêm nghiệm về cuộc đời của mỗi người. Sách là ngọn đuốc sáng, là người thầy soi đường chỉ lối về tri thức cũng như những kỹ năng cần thiết cho con người. Bạn và tôi trong xã hội ngày nay hãy biết phục dựng lại nét văn hóa đọc tốt đẹp của dân tộc ta bạn nhé!

Câu 2: Giá trị nội dung và nghệ thuật trong ” Bàn về đọc sách “

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

1. Giá trị nội dung

• Bài viết đã đưa ra lời khẳng định đọc sách là con đường quan trọng để tích lũy, nâng cao học vấn. Để phát huy được vai trò đó thì chúng ta cần phải biết cách đọc sách hiệu quả, chọn sách phù hợp để không bị sa những điều vô bổ.

2. Giá trị nghệ thuật

• Luận điểm rõ ràng, thuyết phục.
• Bố cục bài viết hợp lí, chặt chẽ, các ý được dẫn dắt tự nhiên.
• Lối viết giàu hình ảnh, nhiều so sánh thú vị

Câu 2: Hãy nêu ngắn gọn những nội dung chính và chi tiết kiến thức trọng tâm bài học ” Bàn về đọc sách “

Hướng dẫn trả lời Bài: Bàn về đọc sách – Ngữ văn Lớp 9 tập 2

A. Ngắn gọn những nội dung chính

1. Giới thiệu chung

• Tác giả: Chu Quang Tiềm (1897-1968) là nhà mĩ học và lý luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc.
• Văn bản: trích trong “Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui nỗi buồn của việc đọc sách”, Bắc Kinh (1995), Trần Đình Sử dịch

2. Phân tích văn bản

a. Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách

Luận điểm: Đọc sách là con đường căn bản quan trọng của học vấn. 

Luận cứ:

• Tầm quan trọng của sách.
  • Sách ghi chép , cô đúc và lưu truyền mọi tri thức
  • Sách có giá trị được xem là những cột mốc trên con đường tiến hoá học thuật của nhân loại
  • Sách trở thành kho tàng quý báu của di sản tinh thần mà loài người thu được qua mấy nghìn năm
• Ý nghĩa của việc đọc sách: 
  • Sách đã ghi chép, cô đúc, lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người tìm tòi, tích lũy được qua từng thời đại.
  • Sách trở thành kho tàng quý báu của di sản tinh thần mà loài người thu lượm, suy ngẫm suốt mấy nghìn năm nay. những cuón sách có giá trị có thể xem là những cột mốc trên con đường phát triển học thuật của nhân loại.

b. Tác hại của việc đọc sách không đúng phương pháp:

• Luận cứ 1: Sách nhiều khiến người đọc không chuyên sâu: dễ sa vào lối “ ăn tươi nuốt sống” chứ không kịp tiêu hóa, không biết nghiền ngẫm.
  • Dẫn chứng: Các học giả Trung Quốc, 1 học giả trẻ
  •  ( liếc qua…)
• Luận cứ 2: Sách nhiều dễ khiến người ta lạc hướng: khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn không thật có ích.
  • Dẫn chứng: Nhiều người mới học…
  • Lí lẽ: Chiếm lĩnh học vấn, lĩnh vực nào, rất nhiều nhưng thiết thực chỉ có một số…. 

c. Phương pháp đọc sách đúng đắn:

* Cách chọn sách:

• Chọn tinh, đọc kĩ những quyển có giá trị hoặc thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình.
• Đọc cả sách thường thức và tài liệu chuyên môn

* Cách đọc:

• Tránh: Đọc lướt qua, đọc để trang trí bộ mặt, đọc tràn lan theo hứng thú cá nhân.
• Nên: Vừa đọc vừa suy nghĩ, đọc có kế hoạch, có hệ thống.

=> Tác giả dùng cách đối lập trong lập luận(10 quyển sách với 1quyển sách) dùng danh ngôn”sách cũ xem trăm lần chẳng chán- thuộc lòng ngẫm kĩ 1 mình hay”

B. Phân tích chi tiết nội dung bài học

1. Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách

• Mục đích học: Mở đầu, ông nhắc lại câu cổ ngữ: ”Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo”. Vậy mục đích học là biết “lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người”. Nói cách khác, học để mở mang trí tuệ và bồi bổ đạo đức. 
• Khẳng định tầm quan trọng của đạo học, ý nghĩa to lớn của đạo học: “Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị”. Đúng là việc học góp phần đào tạo nhân tài, mở mang dân trí, góp phần xây dựng đất nước thịnh trị. Chiến lược “trồng người” được tiên sinh nói lên thật sáng tỏ.
• Học trước hết là học đạo làm người, học để “lập đức” cho mình, để “lập công” nghĩa là phải cống hiến tài năng cho xã hội. Đó là nền tảng của “chính học”, là cơ sở của một quốc gia nước mạnh dân giàu, xã hội thái bình, thịnh trị. Cách nhìn của tác giả đoạn văn có tầm chiến lược dài lâu vì nó đụng đến sự an nguy của xã tắc (tức đất nước).

2. Tác hại của việc đọc sách không đúng phương pháp:

• Sau khi xác định mục đích của việc học, tác giả soi vào thực tế đương thời để phê phán những biểu hiện lệch lạc, sai trái trong việc học. Đó là “lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường”. Vậy thế nào là lối học hình thức hòng cầu danh lợi? Đó là lối học theo kiểu tầm chương trích cú, thuộc lòng từng câu từng chữ mà không hiểu kĩ về nội dung, học theo kiểu hữu danh vô thực. Học chỉ để đi thi, để ra làm quan, được trọng vọng, nhàn nhã và thu nhiều bổng lộc…
• Tác hại của lối học lệch lạc, sai trái đó là làm cho “chúa trọng nịnh thần”, người trên, kẻ dưới đếu thích sự chạy chọt, luồn cúi, không có thực chất, dẫn đến cảnh “nước mất, nhà tan”. Phê phán lỗi học vẹt

3. Bàn về phương pháp đọc sách

• Không nên đọc lướt qua, đọc chỉ để trang trí bộ mặt mà phải vừa đọc vừa suy nghĩ “trầm ngâm tích luỹ, tưởng tượng tự do”nhất là những quyển sách có giá trị
• Không nên đọc một cách tràn lan theo kiểu hứng thú cá nhân mà cần đọc có kế hoạch và hệ thống đọc sách còn là rèn luyện tính cách làm người, 1 cuộc chuẩn bị âm thầm và gian khổ.

4. Tổng kết

• Nội dung:
  • Đọc sách là con đường để tích luỹ & nâng cao học vấn
  • Đọc sách cần có kế hoạch, mục đích để lựa chọn sách, cũng như cách đọc 
• Ý nghĩa
  • Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách và cách lựa chọn sách, cách đọc sách sao cho có hiệu quả.
• Nghệ thuật:
  • Bố cục chặt chẽ, hợp lí.
  • Dẫn dắt tự nhiên, xác đáng bằng giọng chuyện trò, tâm tình của một học giả có uy tín đã làm tăng tính thuyết phục của văn bản
  • Lựa chọn ngôn ngữ giàu hình ảnh với những cách ví von cụ thể và thú vị.

Giới thiệu về Hội Gia sư Đà Nẵng – Trung tâm gia sư dạy kèm tại nhà

Chúng tôi tư vấn miễn phí phụ huynh tuyển gia sư dạy kèm tại nhà Đà Nẵng.
Chúng tôi luôn đặt chất lượng dạy và học lên hàng đầu, giới thiệu gia sư uy tín dạy các môn, các lớp từ cấp 1, 2, 3, luyện thi lớp 10, luyện thi đại học.
Phụ huynh đừng quá lo lắng địa chỉ Hội Gia sư Đà Nẵng xa nhà của quý phụ huynh. Trong danh sách sinh viên cộng tác làm gia sư dạy kèm tại nhà, chúng tôi luôn sẵn sàng hàng trăm gia sư với tiêu chí:

• Trong khu vực gần nhà phụ huynh để tiện gia sư di chuyển
• Phù hợp với yêu cầu của phụ huynh về giới tính, kỹ năng, kinh nghiệm, chuyên môn
• Gia sư vui vẻ, nhiệt tình thân thiện.
• Xác định dạy kèm tại nhà cho học sinh lâu dài theo thời gian yêu cầu của phụ huynh.

Hội Gia sư Đà Nẵng tự hào là Trung tâm gia sư dạy kèm tại nhà uy tín với phụ huynh và gia sư

Tư vấn miễn phí phụ huynh tuyển gia sư dạy kèm tại nhà, giới thiệu gia sư nhiệt tình, hiệu quả.
Điện thoại: 0934490995
Địa chỉ: 159 Yên Khê 2, Thanh Khê, Đà Nẵng, Việt Nam
Website: https://hoigiasudanang.com
Facebook: https://facebook.com/hoigiasudanang
Google Maps: https://g.page/HoiGiasuDaNang